Na polanie Kałużówka, w miejscu historycznej bitwy II Zgrupowania Armii Krajowej Obwodu Dębica, 26 i 27 sierpnia 2017 roku odbyły się uroczystości z okazji 73. rocznicy bitwy i operacji „Burza”. Centralnym punktem obchodów była msza święta, której przewodniczył ks. ppor. Edward Nylec oraz ceremoniał patriotyczno-wojskowy z udziałem 16. Batalionu Saperów z Niska. Na wniosek Zarządu Okręgu Tarnów ŚZŻAK, decyzją szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, 18 osób zostało odznaczonych Medalami Pro Patria.
Tegoroczne wydarzenia rocznicowe wypełnił bogaty program imprez towarzyszących, na które złożyły się: rajd pieszy Szlakiem Partyzanckim, spotkanie pokoleń z udziałem weteranów AK, bieg Szlakiem Partyzanckim oraz nadanie imienia Adama Lazarowicza dla klubu Honorowych Dawców Krwi „Rodacy Rodakom”.
Wspomnienia przy partyzanckim ognisku
W sobotni wieczór na polanie Kałużówka, ponad 120 osób, w tym liczna grupa żołnierzy 33. Batalionu Piechoty Lekkiej z Dębicy, wsłuchiwała się w gawędę i wspomnienia weteranów AK: Zbigniewa Lazarowicza „Bratka”, Jerzego Krusensterna „Toma” i Danuty Iwan „Pszczółki”.
Syn podpułkownika Adama Lazarowicza wspominał m.in. przebieg bitwy:
W pewnym momencie, stojąc na pierwszej linii, zobaczyłem oficera niemieckiego stojącego w czapce. Krzyknąłem do ojca, że tam za drzewem stoi oficer. Złożyłem się i strzeliłem. On zrobił „młynka”. Nie wiem czy ukrywał się przed kulą, czy go trafiłem. Okazało się, że to był dowódca całego batalionu, który nas atakował. Później Niemcy zarządzili wycofywanie. Jak się dowiedziałem od miejscowej ludności, ten dowódca zmarł na wozie. Cała bitwa trwała 15 godzin. Tyle z nimi walczyliśmy. Przez historyków nasza bitwa uznawana jest za największą bitwę partyzancką na Podkarpaciu.
Danuta Iwan z d. Lazarowicz opowiedziała zebranym o swojej działalności w AK. Przysięgę wojskową złożyła na ręce swojego ojca Adama oraz Ludwika Marszałka „Zbroi” mając 15 lat. W swojej działalności konspiracyjnej wykonywała różne prace dla podziemnej armii:
Najpierw byłam gońcem, później łączniczką, a następnie sanitariuszką. Mając 15 lat niczego nie bałam, całkiem mi się to podobało – wspomina z radością. W konspiracji uczęszczała również na tajne komplety. Liceum robiłam już w tym czasie, kiedy UB poszukiwało naszej rodziny. Ukrywałam się pod nazwiskiem Anna Wolańska, ale szkołę skończyłam na swoje nazwisko: Lazarowicz.
O bohaterskiej postawie kobiet opowiadał także Jerzy Krusenstern „Tom”, który wspomniał dzielne siostry bliźniaczki: Barbarę i Krystynę Łopuską, które w czasie oblężenia Kałużówki pobiegły po koce dla rannych żołnierzy. „Tom” wspominał także bohaterską postawę Andrzeja Jabłonowskiego, który niosąc na plecach rannego Tadeusza Ciszka „Jahurę” został śmiertelnie raniony podczas przeskakiwania przez drogę.
Weterani odnieśli się także do bieżących problemów społecznych i historycznych, m.in. do prac poszukiwawczych na warszawskiej „Łączce” oraz do przyjętej przez Sejm RP ustawy dekomunizacyjnej nakazującej usuwanie sowieckich pomników oraz zmiany nazw komunistycznych ulic. Syn podpułkownika „Klamry”, Zbigniew Lazarowicz, uważa że zmiana nazw ulic i wyburzenie pomników jest koniecznością.
To jest najwyższa pora, żeby usunąć pomniki ludzi którzy nas gnębili w imieniu obcego mocarstwa. Ja też byłem zatrzymany przez Polaków. Mówi się, że Polska jest dla wszystkich Polaków. Tak, ale dla tych, którzy tę Polskę szanują i czczą, a nie dla tych, którzy byli oprawcami. Te pomniki, które każą nam czcić tych zbrodniarzy pozbawiających nas niepodległości trzeba zlikwidować.
Wiara, rodzina i Ojczyzna
Niedzielne uroczystości rozpoczęły się od złożenia kwiatów pod pomnikiem cywilnych ofiar walk frontowych oraz poległych w czasie akcji „Burza” żołnierzy AK. Wiązankę złożyła m.in. rodzina Lazarowiczów oraz żołnierze Armii Krajowej z ŚZŻAK Środowiska 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy.
O godzinie 10 na polanie Kałużówka odprawiona została msza święta, której przewodniczył ks. ppor. Edward Nylec, pochodzący z Gumnisk emerytowany proboszcz parafii w Tymbarku.
W homilii ks. Nylec zwrócił uwagę na trzy wartości: wartość wiary, wartość rodziny i wartość Ojczyzny. Przytoczył także fragmenty grypsów pisanych przez Łukasza Cieplińskiego z więziennej celi:
To jest coś więcej niż słowo … to jest świadectwo! Tak! Oni byli nie tylko doskonałymi mistrzami oręża ale przede wszystkim byli i są „tytanami ducha!” – potentatami ducha! W Bogu bronili wartości największych – bezcennych dla Polaka: wiary, rodziny i Ojczyzny! – powiedział kaznodzieja.
Po Eucharystii i odegraniu hymnu państwowego, decyzją szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wręczone zostały medale „Pro Patria”. Na wniosek Zarządu Okręgu Tarnów ŚZŻAK medalami zostali wyróżnieni: ADAMEK Paweł, BOREK JAN, CEBULA Mateusz, CHĘCIEK Piotr, CZAPLA Tomasz, ĆWIK Bronisław, GOŁĘBIOWSKA Ewa, IWASIECZKO Wojciech, KWIATEK Andrzej, LIS Andrzej, LIS Artur, PAJURA Ryszard, PAWLUS Wiesława, PĘKALA Ryszard, REGUŁA Andrzej, SZEWCZYK Mariusz, ŚWIERK Stanisław, WARZECHA Jan.
Odznaczenia wręczył płk Mirosław Demediuk, naczelnik Wydziału Odznaczeń i Awansów Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, w towarzystwie przedstawicieli wnioskodawców: kpt. Izabeli Podhalańskiej i Macieja Małozięcia.
Po ceremonii wręczenia odznaczeń okolicznościowe wystąpienie, w imieniu weteranów Armii Krajowej, wygłosił Zbigniew Lazarowicz, syn głównodowodzącego na Kałużówce, Adama Lazarowicza „Klamry”.
Część oficjalną zakończył Apel Pamięci, po którym kompania honorowa oddała salwę honorową, a obecne na uroczystości delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów.
Ostatnim punktem był piknik historyczny, podczas którego wręczano m.in. „odznaki uczestnika uroczystości”.
Organizatorami obchodów 73. rocznicy bitwy na Kałużówce byli:
Światowy Związek Żołnierzy AK Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy,
Parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Gumniskach,
Lasy Państwowe Nadleśnictwo Dębica,
Zespół Szkół w Gumniskach im. Majora Adama Lazarowicza,
Powiat Dębicki, Miasto Dębica, Gmina Pilzno i Gmina Dębica.
Patronat honorowy nad uroczystościami objął Jan Józef Kasprzyk p.o. szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, jako inicjator i koordynator obchodów rocznicy akcji „Burza”, pragnie podziękować Wszystkim za liczną obecność na sobotnich i niedzielnych uroczystościach, wyrażając w sposób szczególny wdzięczność osobom i instytucjom zaangażowanym w pomoc przy organizacji.
W sposób szczególny pragniemy podziękować Lasom Państwowym Nadleśnictwu Dębica za poszerzenie i przygotowanie dróg dojazdowych i parkingów przy Kałużówce.
czytaj dalej
