2 lutego 1944 roku przy nasypie kolejowym w Dębicy Niemcy zamordowali 54. Polaków. Był to odwet niemieckiego okupanta za akcję bojową przeprowadzoną przez oddziały Armii Krajowej w Czarnej Tarnowskiej w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1944 roku. Każdego roku w Dębicy organizowane są uroczystości rocznicowe upamiętniające ofiary z 1944 roku. W tym roku organizatorami uroczystości byli: Miasto Dębica, Parafia pw. Matki Bożej Anielskiej oraz Hufiec ZHP Dębica.

Uroczystości z okazji 2 lutego od kilku lat mają podobny przebieg. Rozpoczynają się mszą świętą w kościele pw. Ducha Świętego, a po Eucharystii uczestnicy przejeżdżają na miejsce mordu przy nasypie kolejowym, by oddać hołd pomordowanym w tym miejscu Polakom.

W tegorocznej mszy świętej wzięło udział wielu dębiczan. Licznie przybyły także poczty sztandarowe: instytucji, związków, szkół i stowarzyszeń.
W homilii ks. Jan Krupa, proboszcz parafii pw. Matki Bożej Anielskiej, nawiązał do przypadającej w tym roku setnej rocznicy objawień Matki Bożej w Fatimie. Jak zauważył kaznodzieja, Matka Boża objawiła się siostrze Łucji miesiąc przed tragicznymi wydarzeniami, które miały miejsce w Dębicy w lutym 1944 roku z przyzwoleniem na ujawnienie światu Trzeciej Tajemnicy Fatimskiej.

Po mszy świętej uczestnicy udali się pod pomnik, gdzie 73. lata temu doszło do tragicznego wydarzenia. Tam odbył się krótki ceremoniał patriotyczno-religijny. Przybyłe delegacje złożyły także wiązanki kwiatów. W uroczystościach wzięła udział także delegacja Światowego Związku Żołnierzy AK Środowiska 5. PSK AK w Dębicy.

Msza święta w intencji ofiar z 2 lutego 1944 roku, odbyła się także w parafii pw. Św. Jadwigi. Przed laty właśnie tam odbywały się coroczne nabożeństwa, po których modlono się na cmentarzu wojskowym, w miejscu pochówku pomordowanym Polaków. Organizatorem ówczesnych uroczystości był Zarząd Oddziału Dębica Światowego Związku Żołnierzy AK.

fot. www.janwarzecha.pl

Urodzony 29 listopada 1925 roku. Syn Ignacego Kowalczewskiego (rotmistrza kawalerii, a następnie dowódcy 5. psk w stopniu podpułkownika), oraz Zofii. W czasie okupacji zdał dużą maturę w tajnym nauczaniu „Kuźnica”, oraz Kurs Podchorążówki po czym został awansowany do stopnia kaprala podchorążego. W okupacji posługiwał się pseudonimem „Spiczak”. Był m.in. adiutantem komendanta Placówki Zassów. Poległ w walce z niemiecką kolumną w Róży tuż przed wybuchem „Burzy” w lipcu 1944 roku. Spoczywa na starym cmentarzu w Dębicy. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany do stopnia podporucznika.

Lokalizacja grobu Przemysława Kowalczewskiego na Cmentarzu Parafialnym w Dębicy

Urodzony 17 maja 1901 roku w miejscowości Busk w woj. Tarnopolskim. Syn Józefa i Franciszki z d. Młot. W maju 1919 r. zgłosił się jako ochotnik do Dywizjonu Lwowskich Ułanów. Następnie służył w 3. pułku strzelców konnych. Brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. i polsko-bolszewickiej 1920 r. W 1921 roku został skierowany do tworzącego się w Tarnowie 5. pułku strzelców konnych. Przez cały okres międzywojenny służył w 5. psk gdzie został awansowany do stopnia wachmistrza. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku jako szef szwadronu ckm-ów 5. psk. Po kapitulacji armii zdołał uniknąć niewoli i powrócił do Dębicy, gdzie nawiązał kontakty z Zygmuntem Leyko członkiem SZP, który zwerbował go do organizacji konspiracyjnej. Przyjął wówczas pseudonim „Maszynowski”. Po aresztowaniach członków komendy ZWZ został w maju 1940 roku, komendantem Obwodu Dębica. W grudniu 1940 roku zrezygnował z funkcji na rzecz Adama Lazarowicza. Odtąd pełnił funkcje zastępcy komendanta Obwodu (pseudonim „Szybki”, „Ryś”). W październiku 1943 roku został awansowany do stopnia podporucznika czasu wojny. W maju 1944 roku został przeniesiony na stanowisko komendanta Obwodu AK Nisko, zaś miesiąc później został II zastępcą inspektora Inspektoratu AK Mielec. Po „Burzy” powrócił do Dębicy, gdzie pełnił funkcje komendanta Obwodu dla terenów zajętych przez Sowietów. W 1948 roku został aresztowany przez organy Urzędu Bezpieczeństwa i przez pięć lat więziony w komunistycznych kazamatach. W latach siedemdziesiątych był inicjatorem spotkań koleżeńskich dla żołnierzy 5. psk i 5. psk AK na plebanii kościoła p.w. Św. Jadwigi w Dębicy. Wraz z kolegami z pułku reaktywował coroczne obchody Święta Pułkowego, a w 1984 roku sfinalizował projekt postawienia pomnika poległym żołnierzom II Zgrupowania 5. psk AK na polanie Kałużówka. Zmarł rok później w dniu 16 czerwca 1985 roku. Spoczywa na tzw. starym cmentarzu w Dębicy. Odznaczony m.in. Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Walecznych (trzykrotnie).

Lokalizacja grobu Antoniego Cwena na Cmentarzu Parafialnym w Dębicy

Zamieszczamy archiwalne wiadomości na temat działań realizowanych na Szlaku Partyzanckim, które były publikowane w 2004 roku na stronie www.szlakpartyzancki.prv.pl.

65. rocznica Powstania Polskiego Państwa Podziemnego – 25.09.2004

Serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w uroczystej Mszy Św. w Kościele garnizonowym AK pw. Św. Jadwigii w Dębicy, dla uczczenia 65. Rocznicy DNIA POWSTANIA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO, 27 września 1939 roku w VII Rocznicę ustanowienia przez Sejm RP, która odbędzie się 26 września 2004 r. o godz. 10.30

Dziesiątka w akcji – 25.09.2004

24 września do rąk czytelników oddane zostało drugie, poszerzone wydanie książki Władysława Strumskiego pt. „Dziesiątka w akcji”. Ksiązka opowiada o działaniach i losach bojówki dyspozycyjnej Komendy Obwodu Dębica „Deser” podczas akcji o kryptonimie „Burza”.  Drugie wydanie zostało wydane przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dębickiej i można je nabyć w siedzibie Towarzystwa przy ulicy Rzeszowskiej 18(w budynku Galerii MOK), w cenie 28 zł. Wydanie powstało z okazji 65 rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego i 60 rocznicy Akcji „BURZA” i jest ono dedykowane żołnierzom dywersji Obwodu „Deser”.

Dębica i Dębiczanie w XX w. – wystawa w Muzeum Regionalnym – 25.09.2004

W piątek 24 września w Muzeum Regionalnym, została otwarta wystawa pt. „Dębica i Dębiczanie w XX wieku”. Jest to druga wystawa z tego cyklu. Tym razem przedstawia losy społeczności dębickiej w okresie II wojny światowej. Na wystawie można zobaczyć wiele cennych eksponatow, które zostały podzielone wg określonej tematyki. Wystawę można oglądać do końca października.
Więcej szczegółów na stronie www.tpzd.pl

Otwarcie…. zapraszamy! – 23.09.2004

Serdecznie zapraszamy na otwarcie ścieżki historyczno – dydaktycznej „Szlak partyzancki II Zgrupowania Armii Krajowej Obwodu Dębica”, które odbędzie się w 65 rocznicę utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego, w dniu 27 września 2004 o godz. 9.00 przed kościołem pw. Wniebowzięcia NPM w Gumniskach.

Program uroczystości:
9.00 – uroczyste rozpoczęcie przed Kościołem w Gumniskach, powitanie gości i delegacji młodzieży dębickich szkół, modlitwa przy grobie ks. Tadeusza Boryczki, odsłonięcie i poświęcenie pierwszej tablicy szlaku, okolicznościowe wystąpienia
9.45 – zwiedzanie Izby Pamięci w Publicznym Gimnazjum im. mjr. Adama Lazarowicza w Gumniskach, wyjście młodzieży na szlak, wędrówka (10.00 – 14.30)
14.30 – Msza św. na polanie Kałużówka, uroczyste ogniobranie z udziałem delegacji szkół, obrzędowe harcerskie ognisko
17.00 – zejście z pochodniami ze szlaku na ostatni punkt przejściowy

Otwarcie Szlaku Partyzanckiego – 17.09.2004

27 września 2004 (poniedziałek), w 65. rocznicę powstania Polskiego Państwa Polskiego oraz Szarych Szeregów,  planowane jest otwarcie ścieżki historyczno – dydaktycznej pn. „Szlak Partyzancki II Zgrupowania Armii Krajowej Obwodu Dębica”. Otwarcie poprzedzi sesja naukowa, a następnie uczestnicy przemaszerują całą trasę szlaku. Szczegóły podamy wkrótce…

Tablice na szlaku – 17.09.2004

21 sierpnia w punktach przejściowych Szlak Partyzanckiego zostały umieszczone  tablice z informacją turystyczną, fragmentem poezji, ikonografią. Tablice stoją na drewnianych słupkach wys. ok. 1,9 m. Dodatkowo tablice ozdabiają drewniane ramki i zadaszenia. Tablice zostały ufundowane przez Lasy Państwowe  – Nadleśnictwo Dębica.