W Braciejowej i na polanie Kałużówka, 28 sierpnia 2016 roku, odbyły się uroczystości z okazji 72. rocznicy akcji „Burza” i największej bitwy stoczonej na Podkarpaciu przez żołnierzy Armii Krajowej z oddziałami Wehrmachtu w 1944 roku. W uroczystościach wzięli udział m.in. weterani Armii Krajowej wraz z rodzinami oraz uczestnicy bitwy na Kałużówce, którzy na coroczne uroczystości, pomimo podeszłego wieku, przybyli z różnych stron Polski.

Obchody rozpoczęły się przy pomniku w Braciejowej, na którym w 2014 roku, dzięki staraniom Zarządu ŚZŻAK Środowiska 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy, wymieniona została tablica. Poprzednia gloryfikowała Armię Czerwoną. Ta, przed którą dzisiaj złożono wiązanki kwiatów, upamiętnia bohaterskich żołnierzy Armii Krajowej oraz cywilne ofiary walk frontowych z 1944 i 1945 roku z parafii Gumniska.

Kwiaty przed pomnikiem złożyła delegacja Armii Krajowej na czele z kpt. Izabelą Podhalańską oraz mjr. Zbigniewem Lazarowiczem. Wieniec złożyli też samorządowcy.

Następnie uczestnicy udali się na polanę Kałużówka, gdzie odprawiona została uroczysta msza święta. Eucharystii przewodniczył ks. Jan Michalik, emerytowany proboszcz i rezydent parafii w Podgrodziu.

W homilii ks. Michalik podkreślił niezłomną postawę żołnierzy II Zgrupowania Armii Krajowej Obwodu Dębica. Kaznodzieja wyjaśnił, że żołnierze AK byli prawdziwymi, a nie sezonowymi bohaterami.

Po mszy świętej odbył się ceremoniał patriotyczny z udziałem kompanii honorowej wystawionej przez 16. Tczewski Batalion Saperów z Niska. Okolicznościowe wystąpienie wygłosił starosta dębicki Andrzej Reguła.  Odczytany został także okolicznościowy adres od marszałka województwa podkarpackiego Władysława Ortyla, który objął honorowy patronat nad tegorocznymi obchodami.

W imieniu weteranów AK głos zabrał mjr. Zbigniew Lazarowicz, uczestnik bitwy na Kałużówce i syn głównodowodzącego siłami Obwodu AK Dębica – mjr. Adama Lazarowicza „Klamry”. W swoim wystąpieniu nakreślił tło historycznych wydarzeń. Mówił m.in.:

Wydarzenia tamtych dni tak mocno tkwią w pamięci uczestników, że śnić się nam będą do końca życia.

Mimo ran, cierpień, śmierci kolegów, głodu i chwil trwogi czuliśmy się wówczas szczęśliwi i dumni, że mogliśmy po raz pierwszy, po latach niewoli podnieść głowy i stanąć razem do otwartej walki ze śmiertelnym wrogiem. Czyniliśmy to z wielkim zaangażowaniem, bez przymusu, z obowiązku służenia ojczyźnie.

Wzruszające wystąpienie weterana AK zostało nagrodzone gromkimi brawami, po których rozległo się „Sto lat…”.

Na zakończenie odczytany został apel pamięci, a pododdział honorowy oddał salwę honorową. Delegacje złożyły wiązanki kwiatów przed pomnikiem upamiętniającym poległych w czasie akcji „Burza” żołnierzy II Zgrupowania 5. Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej.

W uroczystościach wzięli udział m.in. uczestnicy bitwy na Kałużówce: Zbigniew Lazarowicz (Wrocław) wraz z siostrą – Danutą Iwan, żoną oraz synem. Bronisław Duman (Szczecin) wraz z córką i zięciem oraz Jerzy Krusenstern (Kraków).

Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej reprezentowali: Maciej Małozięć (wiceprezes Okręgu Tarnów) oraz Izabela Podhalańska (prezes Środowiska 5. PSK AK w Dębicy), a także Zarząd ŚZŻAK Środowiska 5. PSK AK w Dębicy, weterani AK z Dębicy, Rzeszowa, Kolbuszowej, Tarnowa.

Z okazji tegorocznych obchodów wydany został bogato ilustrowany „Biuletyn Informacyjny” pod redakcją Macieja Małozięcia. Znalazły się w nim teksty m.in.: Tomasza Czapli, Piotra Drogonia i Marty Meinhart.

Głównymi organizatorami obchodów byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy, lokalne samorządy oraz Nadleśnictwo Dębica, Zespół Szkół w Gumniskach oraz Parafia NMP w Gumniskach.

Fotorelacja: Magdalena Strzępek, © ak1944.pl

Urodzony 14 października 1902 roku w Berezownicy Małej k. Zbaraża na Podolu. Syn Franciszka i Wandy z d. Ojak.  W 1919 zgłosił się jako ochotnik do Wojska Polskiego. Wziął udział w walkach na Wołyniu. Ponownie zgłosił się ochotniczo do wojska w 1920 roku, został ranny w walkach pod Ostrołęką. Po uzyskaniu matury w 1921 roku, rozpoczął studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1931 r. ukończył kurs podchorążych piechoty i został mianowany podporucznikiem WP. Awansowany w 1936 do stopnia porucznika. Zwolniony z czynnej służby na wskutek złego stanu zdrowia. Zamieszkał w Gumniskach k. Dębicy. W czasie kampanii wrześniowej dołączył do zgrupowania walczącego w rejonie Rawy Ruskiej. Po powrocie do Gumnisk pełnił obowiązki kierownika szkoły podstawowej. Rozpoczął działalność konspiracyjną w SZP. W konspiracji używał m.in. następujących pseudonimów: „Jadzik”, „Grot”, „Klamra”. W 1940 roku został komendantem Placówki Dębica, a następie komendantem Obwodu w grudniu 1940 r. Pod jego dowodzeniem Obwód „Deser” wyrósł do rangi najlepszego Obwodu w Inspektoracie Rzeszowskim za co otrzymał w nagrodę sztandar przechodni. W 1943 roku awansowany do stopnia kapitana, a rok później do stopnia majora (nominacje otrzymał w styczniu 1945 roku). W czerwcu 1944 r. awansowany na stanowisko I zastępcy inspektora w Inspektoracie Rejonowym w Rzeszowie. W czasie „Burzy” dowodził Obwodem Dębica, który w ramach 24 DP, miał odtwarzać 5. psk AK. Współdziałał z Armią Czerwoną dostarczając jej cennych informacji wywiadowczych dot. położenia i wiedzy nt. wojsk niemieckich. Za tą pomoc został odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy. Dowodził oddziałami Zgrupowania „Rygla” w walce na Kałużówce 24 sierpnia 1944 r. Po wyjściu z lasów (prawdopodobnie na mocy uzgodnień Izabeli Kałużyńskiej z dowódcą niem. jednostki, płk. von Graafem) przebywał po zachodniej stronie frontu. Po przedostaniu się do Rzeszowa pełnił funkcje inspektora likwidowanego Inspektoratu AK Rzeszów. Następnie zaangażował się w działalność w strukturach Nie – DSZ – WiN. Pełnił m.in. funkcje inspektora Inspektoratu DSZ Rzeszów, kierownika Okręgu WiN Rzeszów, wiceprezesa Obszaru Południowego WiN, kierownika Okręgu WiN Wrocław i zastępcy prezesa IV Zarządu Głównego WiN. Aresztowany przez UB 5 grudnia 1947 przeszedł okrutne śledztwo w kazamatach UB. Funkcjonariusze komunistycznego aparatu bezpieczeństwa starali się nakłonić Lazarowicz do objęcia funkcji prezesa w V pozorowanym Zarządzie Głównym WiN, na co ten nie wyraził zgody. W dniu swoich 48 urodzin został skazany na karę śmierci. Zamordowany w dniu 1 marca 1951 roku w więzieniu przy Rakowieckiej na Mokotowie. Miejsce pochówku nieznane. W 2003 roku staraniem żołnierzy skupionych w Środowisku 5. psk AK ŚZŻAK, odsłonięto symboliczny nagrobek Adama Lazarowicza na cmentarzu wojskowym w Dębicy.