Z udziałem wojskowej asysty honorowej 16. Tczewskiego Batalionu Saperów z Niska, odbyły się w Dębicy 5 marca 2017 roku, obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. W uroczystościach wzięli udział m.in. weterani Armii Krajowej, członkowie organizacji podziemia antykomunistycznego, parlamentarzyści, samorządowcy, strzelcy, harcerze, młodzież szkolna. Dębica, jako jedno z niewielu miast na Podkarpaciu, już po raz siódmy obchodziła święto „Żołnierzy Wyklętych”.

Uroczystość rozpoczęła się złożeniem meldunku dowódcy 16. Tczewskiego Batalionu Saperów z Niska majorowi Radosławowi Podolskiemu. Meldunek złożył dowódca uroczystości kapitan Łukasz Krasnodębski.
Po odegraniu hymnu Rzeczypospolitej Polskiej i powitaniu gości przez burmistrza Dębicy Mariusza Szewczyka, odczytano przesłanie ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza z okazji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

Kolejny raz obchodzimy Narodowy Dzień Żołnierzy Wyklętych – Niezłomnych. Oddajemy cześć i hołd oraz wyrazy najwyższego szacunku żyjącym i poległym Bohaterom, którzy kierowani bezgraniczna miłością do Ojczyzny nie pogodzili się z pozorami odzyskanej wolności, która faktycznie niosła za sobą początek kolejnego zniewolenia. 

Prawdę o czynach Żołnierzy powojennej konspiracji niepodległościowej zwanych „Wyklętymi” skrywano przez dziesiątki lat. Odartych z godności, bestialsko katowanych i mordowanych Żołnierzy, którzy najświętszym celem była Wolna i Niepodległa Polska, nazywano bandytami, a pamięć o ich czynach zacierano bez śladu. 

Teraz odrabiamy wieloletnie zaległości. Dzisiaj wolna Polska i Polacy oddają cześć i hołd tym, którzy często samotnie walczyli do końca . Ich ofiara, znalazła trwałe miejsce w księdze chwały i sławy oręża. Jest jednym z kamieni węgielnych nowej tożsamości współczesnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz etosu żołnierskiej służby. 

Jestem głęboko przekonany, że pamięć o dokonaniach Żołnierzy Wyklętych – Niezłomnych i ich dziedzictwo zapisane są w każdym sercu żołnierskim, a ich heroiczna postawa stanowi wzór wierności i oddania Najjaśniejszej Rzeczpospolitej polskiej zgodnie z zawołaniem BÓG HONOR OJCZYZNA. 

Chwała i cześć Żołnierzom – Niezłomnym! Walczyli i polegli bo pragnęli Wolnej i Niepodległej Polski.

Z okolicznościowym słowem wystąpił starosta dębicki Andrzej Reguła, który wspomniał o działaczach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” zamordowanych 1 marca 1951 roku w warszawskim więzieniu na Mokotowie. Starosta dodał, że powiat dębicki co roku włącza się w cykl przedsięwzięć inicjowanych przez Światowy Związek Żołnierzy AK Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy z okazji Dnia „Żołnierzy Wyklętych”.

Przy pomniku zamordowanych żołnierzy z oddziału Jana Stefki „Mściciela” delegacje organizatorów oraz wojska złożyły wiązanki kwiatów.

Po uroczystościach na rynku, uczestnicy przeszli do kościoła pw. Św. Jadwigi, gdzie odprawiona została Msza święta. Uroczystej koncelebrze przewodniczył ks. Ryszard Piasecki, proboszcz parafii pw. Św. Jadwigi i kapelan środowiska Armii Krajowej. W homilii prałat Piasecki zaakcentował troskę o pamięć, która powinna być imperatywem w budowaniu tożsamości narodu.

Przywracanie pamięci jest kluczową potrzebą w budowaniu tożsamości narodowej. Mówi się dzisiaj o podziale wśród Polaków. Owszem. Poglądy polityczne każdy ma prawo mieć takie jakie mu odpowiadają. Natomiast dobro ojczyzny, jej wolność, jej suwerenność, są ponad wszystkim. Ponad podziałami społecznymi, politycznymi, kulturowymi, wyznaniowymi. Ojczyzna to ojczyzna. Miłość do ojczyzny, to szacunek do historii. To rzeczywista troska o dobro tego kraju. To uznanie dla Tych, którzy poświęcili wszystko co najlepsze dla ojczyzny. To przedkładanie interesu wspólnego nad dobro własne. To pielęgnowana pamięć w następnych pamięć. To też nasza modlitwa, gdyż Oni, Żołnierze Wyklęci, z wiarą w Boga żegnali się z tym światem, ufając, że ich cierpienie, że ich ofiara, nie pójdą na marne. – mówił ks. Ryszard Piasecki.

Oprawę muzyczną Eucharystii przygotował Chór Kameralny Parafii pw. Św. Jadwigi oraz Miejska Orkiestra Dęta. Natomiast czytania mszalne i modlitwę powszechną odczytali harcerze i strzelec.

Ostatnim elementem uroczystości był ceremoniał wojskowo-religijny, na który złożyła się modlitwa, apel pamięci, salwa honorowa oraz złożenie wieńców i wiązanek kwiatów przy symbolicznym grobie mjr./ppłk. Adama Lazarowicza oraz przy pomniku – kwaterze Polskiego Państwa Podziemnego.

Uroczystości poprowadził Maciej Małozięć, wiceprezes Okręgu Tarnów Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Obchody były centralnym punktem tegorocznego cyklu przedsięwzięć z okazji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” w Dębicy. Przed tygodniem odbył się m.in. monodram Przemysława Tejkowskiego „Melduję Tobie Polsko. Rotmistrz Pilecki”, konkurs „Wilczymi Śladami” oraz wykład dr Edyty Adamczyk-Pluty „Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Dębicy w walce z podziemiem, opozycją o Kościołem”.

Młodzież szkolną zapraszamy jeszcze na podsumowanie konkursu „Wilczymi Śladami” oraz monodram Przemysława Tejkowskiego i wykład dr Elżbiety Jakimek-Zapart – 10 marca.
Obchody zakończy performance w wykonaniu Grupy Artystycznej T.Lab oraz wystawa „Twarze rzeszowskiej bezpieki” w Domu Kultury Kosmos- 18 marca.

Podczas XXV nadzwyczajnej sesji Rady Miejskiej, 14 października 2016 roku, miejscy radni przyznali odznaczenie „Honorowy Obywatel Miasta Dębicy”, majorowi Zbigniewowi Lazarowiczowi – żołnierzowi Armii Krajowej, podziemia antykomunistycznego lat 40. oraz Solidarności Walczącej. Z wnioskiem o odznaczenie dla Zbigniewa Lazarowicza wystąpił Światowy Związek Żołnierzy AK Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy.

Zbigniew Lazarwicz urodził się 27 września 1925 r. w Jaśle, jako pierwszy syn Adama Lazarowicza i Jadwigi z d. Ojak. Rodzina Lazarowiczów w latach 30. XX w. przeprowadziła się do Gumnisk-Foks koło Dębicy, gdzie Adam został kierownikiem miejscowej szkoły powszechnej.

We wrześniu 1939 r., po ewakuacji Ośrodka Zapasowego Krakowskiej Brygady Kawalerii z koszar w Dębicy, Adam Lazarowicz został ostatnim komendantem miasta Dębica. W 1940 r. stanął na czele Placówki ZWZ Dębica „Działo”, a w grudniu 1940 r. został komendantem Obwodu ZWZ Dębica „Dziekania”, „Deser”.
W 1941 r. przeniósł siedzibę komendy Obwodu do Gumnisk. Do pracy konspiracyjnej zaangażował swojego najstarszego syna Zbigniewa, który przyjął pseudonim „Bratek”.

Zbigniew Lazarowicz ukończył kurs tajnego nauczania zdając maturę w 1943 r. w Sędziszowie Małopolskim. Brał także udział w kursie podchorążych.
W 1944 r. został dowódcą plutonu AK Gumniska, który w czasie akcji „Burza” wchodził w skład kompanii AK Dębica pod dowództwem Leona Kloca „Jasny”.

Na czele tego plutonu Zbigniew Lazarowicz dowodził podczas wzmożonej działalności dywersyjnej, w tym podczas pacyfikacji Gumnisk i Braciejowej oraz w bitwie na Kałużówce.

Po wojnie, wraz z ojcem Adamem, był ścigany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego za działalność w AK oraz zaangażowanie w struktury organizacji podziemia antykomunistycznego: „NIE” – Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

Pod koniec 1947 r. został aresztowany wraz z ojcem. Przesłuchiwany m.in. w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Wypuszczony na wolność. Za działalność w WIN – ojciec Zbigniewa został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r.

Zbigniew ożenił się z Haliną z d. Radzikowską. Z małżeństwa urodziło się czworo dzieci: Romuald, Anna, Mariusz, Przemysław.

W 1980 r. Zbigniew zaangażował się w działalność w strukturach Solidarności. Był współtwórcą podziemnych wydawnictw, kolporterem i drukarzem prasy podziemnej dla wrocławskiej Solidarności Walczącej. Został internowany w okresie stanu wojennego. Przebywał w areszcie w Nysie.

Po 1989 r. zaangażował się w działalność w Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był członkiem założycielem Zarządu Głównego ZŻAK w Krakowie oraz założycielem i członkiem Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK.

Wielokrotnie przyjeżdżał na spotkania do Dębicy gdzie spotykał się z kolegami z konspiracji oraz uczniami dębickich szkół.

Corocznie przyjeżdża także na uroczystości rocznicowe z okazji bitwy na Kałużówce, gdzie udziela lekcji historii i patriotyzmu dla młodzieży oraz uczestników obchodów.

Jest autorem wielu opracowań, w tym wspomnień o swoim ojcu pt. „Klamra – mój ojciec”. Uczestniczył także jako konsultant przy produkcji filmów historycznych dot. najnowszej historii Polski, m.in. „WIN – ostatnia nadzieja”, który otrzymał główną nagrodę na festiwalu NNW w Gdyni w 2015 roku.

Zbigniew Lazarowicz był także Honorowym Członkiem Komitetu budowy pomnika ofiar Katastrofy Smoleńskiej w Dębicy.

Odznaczenie zostanie wręczone podczas dębickich obchodów z okazji Święta Niepodległości 11 listopada 2016 roku.

Zbigniew Lazarowicz będzie drugim żołnierzem AK wyróżnionym tytułem „Honorowego Obywatela Dębicy.” Wcześniej, również na wniosek Światowego Związku Żołnierzy AK, zaszczytny tytuł przyznano prof. dr. hab. Janowi Łopuskiemu. Odznaczenie wybitnemu profesorowi, w czerwcu 2012 roku, wręczył w Gdyni Maciej Małozięć.