Uroczystości na Górze Śmierci

24 kwietnia 2019 r. na Górze Śmierci w Pustkowie odbyły się uroczystości upamiętniające ofiary niemieckiego obozu pracy, funkcjonującego na Królowej Górze w latach 1940-1944. W obchodach wzięli udział m.in. parlamentarzyści, władze samorządowe, młodzież oraz weterani II wojny światowej. Światowy Związek Żołnierzy AK Środowisko 5. PSK AK w Dębicy reprezentowali weterani AK: Prezes Honorowy ŚZŻAK Środowiska 5. PSK AK w Dębicy kpt. Edmund Książek oraz kpt. Bronisław Ćwik i kpt. Stanisław Garstka.

Uroczystości rozpoczęły się od powitania gości przez wójta gminy Dębica Stanisława Rokosza oraz wystąpienia starosty dębickiego Piotra Chęćka. Następnie odprawiona została Msza św., której przewodniczył i homilię wygłosił ks. Ryszard Pietrasik, proboszcz parafii pw. św. Mikołaja w Lubzinie. Po Eucharystii, młodzież ze szkoły w Pustkowie Osiedlu, przedstawiła losy Stanisławy Leszczyńskiej, polskiej pielęgniarki, która służyła współwięźniom w Auschwitz.

Po inscenizacji odczytany został Apel Pamięci, po którym oddział honorowy oddał salwę honorową. Kompania 33. Batalionu Lekkiej Piechoty tradycyjnie wystąpiła ze sztandarem AK „Rtęć”, a Związek Strzelecki „Strzelec” ze sztandarem 5. Pułku Strzelców Konnych AK. Na zakończenie delegacje złożyły wiązanki kwiatów przed pomnikiem pomordowanych.

 

Pierwszym obozem zorganizowanym w Pustkowie był obóz pracy dla Żydów, których zamknięto tu już 8 listopada 1940 r. Wcześniej dojeżdżali oni do pracy w Pustkowie każdego dnia z Tarnowa, Pilzna, Dębicy, Ropczyc i Sędziszowa. Jako transport służył im specjalny pociąg kursujący wahadłowo między Tarnowem, a Kochanówką. Wspomnianego 8 listopada 1940 r. po zakończonej pracy, zawrócono Żydów ze stacji w Kochanówce do jednej z hal „Lignozy”. Wówczas powstał pierwszy obóz pracy, a Pustków zapisał się na mapie Polski jako kolejne miejsce hitlerowskich mordów dokonywanych na bezbronnej ludności, głównie na Polakach i Żydach. Obóz pracy dla ludności żydowskiej „Judenlager” istniał do 16 września 1942 r. Jesienią 1941 r. powstał drugi obóz wyniszczania, tym razem dla jeńców radzieckich, którzy dostali się do niemieckiej niewoli po agresji Rzeszy na Kraj Rad w czerwcu 1941 r. Po wymordowaniu Sowietów przez pół roku obóz był pusty. W sierpniu 1942 r. opuszczone baraki zajęli Żydzi, którzy utworzyli nieco mniejszy obóz dla ludności żydowskiej. Równolegle we wrześniu 1942 r. został utworzony obóz pracy przymusowej dla Polaków. Początkowo osadzeni w nim zostali Polacy sprowadzeni z terenu Lubelszczyzny i Zamojszczyzny. Obóz „Polen Zwangsabreitslager”, nazwany później „SS TruppenÜbungsPlatz Heidelager”, istniał do lipca 1944 r. Warto podkreślić, że Niemcy stosowali w Pustkowie te same metody ludobójstwa, co w pozostałych obozach zagłady (za wyjątkiem trucia gazem). Żydów, Rosjan i Polaków mordowano przez zastrzelenie, powieszenie, śmierć głodową, bicie do utraty życia, a przede wszystkim przez katorżniczą pracę. Według ostrożnych danych w Pustkowie Niemcy stracili około 15 tys. ludzkich istnień.

 

Maciej Małozieć, SS TruppenÜbungsPlatz Heidelager Pustków oraz Artilleriezielfeld Blizna w rozpoznaniu wywiadu Armii Krajowej, [w:] Oni ocalili Londyn, red. P. Juśko, Warszawa 2009, s. 49-50.

 

 

Fot. M. Rojek-Kałek, Urząd Miejski w Dębicy